Mazelenuitbraak in Nederland

De mazelen grijpen steeds verder om zich heen in Nederland. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldt dat het aantal besmettingen inmiddels is opgelopen tot 108 (maart 2025). Dit zijn 45 gevallen meer dan twee weken geleden. Vooral basisscholen in de regio’s Amsterdam, Brabant-Zuidoost, Haaglanden en Rotterdam-Rijnmond zijn getroffen door de besmettelijke ziekte.

Vaccinatiegraad onder druk

Een belangrijke reden voor de toename van mazelenbesmettingen is de dalende vaccinatiegraad in bepaalde regio’s. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert een vaccinatiegraad van 95% om groepsimmuniteit te garanderen. In sommige wijken in Nederland ligt de vaccinatiegraad echter onder de 60%. Dit vergroot het risico op uitbraken aanzienlijk.

Internationale verspreiding

Naast de situatie in Nederland zijn er ook grote uitbraken in landen zoals Marokko, Roemenië, Spanje, Vietnam en de Verenigde Staten. Reizigers brengen het virus mee terug naar Nederland, waarna het zich verder verspreidt onder ongevaccineerde personen. Dit verklaart waarom veel besmettingen binnen gezinnen voorkomen.

Wat zijn mazelen?

Mazelen is een uiterst besmettelijke virusziekte die wordt verspreid door hoesten, niezen en praten. Mazelen kan ernstige complicaties veroorzaken, zoals longontsteking, hersenvliesontsteking en in zeldzame gevallen blindheid of overlijden. Van de patiënten krijgt 1 tot 5 procent een longontsteking. Ongeveer een op de duizend besmette personen krijgt hersenvliesontsteking.

Hoe herken je mazelen?

Symptomen van mazelen ontwikkelen zich 10 tot 14 dagen na het in contact komen met het virus. Deze symptomen kunnen tot over een week aanhouden. Het begint met koorts, een vervelende hoest en een verstopte neus. Je ogen zijn rood en gevoelig voor licht. In eerste instantie lijkt het misschien gewoon een flinke verkoudheid, maar dan na een paar dagen, verschijnen er rode vlekjes op je gezicht. Al snel breiden ze zich uit over je hele lichaam. Misschien zie je zelfs kleine witte vlekjes in je mond. Dit zijn de klassieke tekenen van mazelen.

Voor de meeste mensen is het een nare, maar tijdelijke ziekte. Toch kunnen mazelen gevaarlijk zijn, vooral voor baby’s, zwangere vrouwen die niet gevaccineerd zijn en mensen met een zwak afweersysteem. Bij hen kunnen de klachten ernstiger zijn en soms zelfs leiden tot ziekenhuisopname. Hoewel mazelen tijdens de zwangerschap geen afwijkingen bij de baby veroorzaakt, kan het in zeldzame gevallen wel een miskraam of vroeggeboorte tot gevolg hebben. Daarom is het belangrijk om alert te zijn op de symptomen en, waar mogelijk, bescherming te zoeken.

Wat te doen bij vermoeden van mazelen op school of kinderopvang

Wanneer je vermoedt dat een kind mazelen heeft, is het belangrijk om snel en zorgvuldig te handelen om verdere verspreiding te voorkomen. Volg daarom onderstaande stappen:

1. Isoleer het kind en informeer de ouders

• Laat het kind niet in contact komen met andere kinderen.
• Vraag de ouders/verzorgers om het kind direct op te halen.
• Adviseer hen om telefonisch contact op te nemen met de huisarts en niet langs te komen op de praktijk of SEH, in verband met besmettingsgevaar.

2. Neem contact op met de GGD

• Meld de (mogelijke) besmetting bij de GGD van jouw regio.
• De GGD beoordeelt of er sprake is van een uitbraak en voert indien nodig bron- en contactonderzoek uit.
• Zij geven ook advies over eventuele maatregelen binnen de school of opvang.

3. Informeer personeel en ouders

• Doe dit altijd in overleg met de GGD.
• Informeer hen over:
  • De mogelijke besmetting.
  • De symptomen van mazelen.
  • Wat zij kunnen doen bij vragen of zorgen.

4. Controleer vaccinatiestatus

• Vraag of kinderen en medewerkers volledig gevaccineerd zijn tegen mazelen (BMR-vaccinatie).
• In overleg met de GGD kan het zijn dat niet-gevaccineerde personen tijdelijk worden uitgesloten van opvang of onderwijs om verdere verspreiding te voorkomen.

5. Volg hygiënemaatregelen strikt op

• Zorg voor goede ventilatie in alle ruimtes.
• Stimuleer regelmatig handen wassen.
• Reinig gedeelde materialen en oppervlakken extra goed.

Loop jij als ouder, leerkracht of pedagogisch medewerker risico om mazelen te krijgen?

Over het algemeen loop je als volwassen persoon geen of minimaal risico als:

• je twee BMR-vaccinaties hebt gehad (of aantoonbare natuurlijke immuniteit door eerder doorgemaakte mazelen).
• Je geboren bent vóór 1965 (de meeste mensen uit die generatie hebben mazelen doorgemaakt).
• Je hebt een goed werkend immuunsysteem.

Je loopt wel risico als je:

• niet of slechts eenmaal bent gevaccineerd met het BMR-vaccin.
• Je een verzwakt immuunsysteem hebt (bijv. door medicatie of ziekte).
• Je zwanger bent en niet immuun bent.

Belang van vaccinatie

Het Rijksvaccinatieprogramma biedt sinds 1976 een vaccin tegen mazelen aan, waardoor de ziekte sterk is afgenomen. De recente stijging van het aantal gevallen benadrukt echter het belang van een hoge vaccinatiegraad. Vorig jaar registreerde het RIVM 202 gevallen van mazelen in Nederland. Het gaat om het grootste aantal sinds 2013. Vaccineren beschermt niet alleen individuen, maar voorkomt ook grootschalige uitbraken in de samenleving.

Wil je meer weten over mazelen en vaccinaties? Bezoek de website van het RIVM of neem contact op met je huisarts voor advies.