Onderkoeling

Iedereen heeft weleens staan rillen in de kou, maar wist je dat onderkoeling een serieus medisch noodgeval kan zijn? Als je lichaamstemperatuur te veel daalt, kan dat levensgevaarlijk worden. Maar hoe herken je onderkoeling en, nog belangrijker, wat kun je eraan doen? In dit blog lees je alles wat je moet weten om jezelf en anderen te beschermen tegen de gevaren van onderkoeling.

Wat is onderkoeling?

Onderkoeling, ook wel hypothermie genoemd, treedt op wanneer de lichaamstemperatuur onder de 35 °C daalt. Dit gebeurt als het lichaam sneller warmte verliest dan het kan produceren. Koude temperaturen, wind, natte kleding of langdurige blootstelling aan kou kunnen ervoor zorgen dat het lichaam langzaam afkoelt. Hoe sneller de temperatuur daalt, hoe groter het gevaar.

Hoe snel ontstaat onderkoeling?

Dit hangt af van verschillende factoren. In ijskoud water kan onderkoeling al binnen enkele minuten optreden, terwijl het op het land vaak wat langer duurt. Als kleding nat is of er een harde wind staat, koelt het lichaam sneller af, omdat de isolerende luchtlaag rond het lichaam wordt weggenomen. Hierdoor kan onderkoeling zich sneller ontwikkelen dan je misschien zou verwachten.

Wanneer begint onderkoeling?

De ernst van onderkoeling neemt toe naarmate de lichaamstemperatuur verder daalt. Bij een temperatuur tussen de 32 en 35 °C begint onderkoeling zich te uiten door middel van rillen, een bleke huid en vermoeidheid. Wanneer de temperatuur verder zakt tot tussen de 32 en 28 °C, verslappen de spieren, neemt de verwarring toe en vertraagt de hartslag. Onder de 28 °C wordt de situatie kritiek: het slachtoffer kan bewusteloos raken en zelfs een hartstilstand krijgen.

Symptomen van onderkoeling

De signalen van onderkoeling verschillen per ernstgraad. In het begin rilt iemand veel, klappertandt en heeft koude handen en voeten. Ook kan er sprake zijn van slaperigheid. Naarmate de onderkoeling verergert, verdwijnt het rillen helemaal, worden de spieren zwakker en raakt de persoon steeds meer in de war. In ernstige gevallen kan het slachtoffer het bewustzijn verliezen en wordt de hartslag zwakker of zelfs afwezig.

Wat kun je doen bij onderkoeling?

Wanneer je vermoedt dat iemand onderkoeld is, is snel handelen cruciaal. Breng het slachtoffer zo snel mogelijk naar een warmere omgeving of bescherm hem tegen verdere afkoeling. Verwijder natte kleding en droog de persoon goed af. Wikkel hem vervolgens in dekens of een isolatiedeken, waarbij je ook het hoofd bedekt.

Laat het slachtoffer zo min mogelijk bewegen om schokkende bewegingen te vermijden. Als de persoon bij bewustzijn is, geef dan warme, suikerrijke dranken, maar vermijd alcohol en cafeïne. Passieve opwarming, zoals dekens en lichaamswarmte, is vaak voldoende bij milde onderkoeling. Bij ernstigere gevallen kan actieve opwarming nodig zijn, bijvoorbeeld met een elektrisch deken of warmtekussens. Dit moet echter voorzichtig gebeuren om verbranding te voorkomen.

Merk je dat het slachtoffer suf wordt, niet meer rilt of dreigt bewusteloos te raken? Bel dan onmiddellijk 112. Blijf ondertussen de ademhaling en hartslag controleren en start reanimatie als dat nodig is, totdat professionele hulp arriveert.

Wat moet je absoluut niet doen?

Hoewel je misschien geneigd bent om een onderkoeld persoon warm te wrijven, kan dit juist schadelijk zijn. Wrijven of masseren kan de kou dieper het lichaam in duwen. Ook is het gevaarlijk om iemand direct bloot te stellen aan hittebronnen zoals een hete douche, kachel of warm bad, omdat dit een gevaarlijke bloeddrukdaling kan veroorzaken. Daarnaast moeten alcohol en cafeïne worden vermeden, omdat deze de bloedvaten verwijden en het warmteverlies versnellen.

Wil jij goed voorbereid zijn op verschillende medische noodsituaties en leren hoe je levensreddend moet handelen? Volg dan onze cursus EHBO en Levensreddend handelen bij volwassenen.

Tot slot

Onderkoeling is meer dan alleen een beetje bibberen. Het kan levensbedreigend zijn, vooral als je niet snel ingrijpt. Weet hoe je het herkent en wat je moet doen – dat kan het verschil maken tussen herstel en een levensgevaarlijke situatie. Dus, trek warme kleding aan, blijf droog en wees voorbereid op koude avonturen!