Wat te doen bij verstikking

Stel je voor: je zit gezellig te eten met vrienden of familie en plotseling grijpt iemand naar zijn keel. Geen geluid, geen ademhaling – pure paniek. Wat doe je dan? Snel en adequaat handelen kan in zo’n situatie het verschil maken tussen leven en dood. In deze blog lees je hoe je een verstikkingsnoodgeval herkent en welke stappen je moet ondernemen om te helpen.

Wat is verstikking?

Verstikking treedt op wanneer iets de luchtwegen (gedeeltelijk of volledig) blokkeert, waardoor er geen lucht meer naar de longen kan. Normaal gesproken zorgt het strottenklepje ervoor dat voedsel of vloeistof niet in de luchtpijp komt. Maar als iemand tegelijkertijd probeert te ademen of praten tijdens het slikken, kan er toch een stukje voedsel vast komen te zitten.

Effectief en niet-effectief hoesten

Hoesten, piepende ademhaling, kokhalzen of verstikken zijn tekenen dat de luchtweg (gedeeltelijk) geblokkeerd is. Daarnaast ontstaan de klachten vaak plotseling. De beste manier om de luchtweg vrij te maken, is door te hoesten. Daarom is de eerste stap bij verstikking om het slachtoffer aan te moedigen om te hoesten. Bij een luchtwegbelemmering maken we onderscheid tussen een effectieve en een niet-effectieve hoest.

Wanneer iemand luid kan hoesten, nog kan praten of huilen en diep kan inademen voor het hoesten, is er sprake van een effectieve hoest. In dat geval is het belangrijk om de persoon aan te moedigen om door te hoesten en te blijven observeren of de situatie verbetert.

Soms is hoesten echter niet meer effectief. Wanneer iemand slechts zacht of helemaal niet meer hoest, niet kan praten of ademen en tekenen van bewustzijnsverlies of blauwverkleuring vertoont, is onmiddellijke actie nodig. Dit betekent dat de luchtweg ernstig geblokkeerd is en er direct hulp moet worden ingeschakeld.

Wanneer de hoest niet-effectief is, moet direct 112 worden gebeld. Belangrijk om te melden is, als u alleen bent en er niemand kan bellen voor het slachtoffer, eerst 5 rugslagen dan 5 buikstoten en vervolgens 112 bellen.

Wat moet je doen bij verstikking?

Zoals hiervoor beschreven maak je onderscheid tussen een effectieve of niet-effectieve hoest. Bij een effectieve hoest, moedig aan tot hoesten en controleer regelmatig of de luchtwegbelemmering opgeheven is of de luchtwegbelemmering ernstiger wordt.

Bij een niet-effectieve hoest kan je het best te werk gaan volgens dit stappenplan:

• Vijf rugslagen: je gaat schuin achter het slachtoffer staan en sta met uw heup tegen de rug van het slachtoffer, zodat het lichaam van het slachtoffer wordt tegengehouden als er buikstoten worden gegeven, laat hem iets voorover buigen en houdt met een arm de borstkas tegen. Met uw andere arm geeft u de stoten, met de palm van de hand tussen de schouderbladen.
• Vijf buikstoten (voorheen Heimlich): ga achter het slachtoffer staan, leg een vuist met de duim naar u toe in het zachte deel van de buik, ongeveer op navelhoogte. Vouw uw andere hand over de vuist heen. Uw onderarmen rusten nu ter hoogte van de onderste ribben. Geef de buikstoten met een draaiende, opwaartse (scheppende) beweging naar u toe.
• Herhaal om en om 5 rugslagen en 5 buikstoten: u wisselt hierna de rugslagen en buikstoten af en laat ondertussen 112 bellen. Bent u alleen? Belt u 112 na de eerste keer rugslagen en buikstoten. U gaat door met deze herhaling tot de verstikking opgelost is of tot het slachtoffer buiten bewustzijn raakt.
• Wanneer het slachtoffer buiten bewustzijn raakt, start u met reanimeren.

Speciale gevallen

Soms kunnen buikstoten niet worden toegepast, bijvoorbeeld bij zwangere vrouwen of mensen met obesitas. In deze gevallen kun je borststoten uitvoeren. Ga achter de persoon staan en plaats je handen ter hoogte van het borstbeen. Maak een vuist en leg de andere hand eroverheen. Druk krachtig en snel naar binnen en iets omhoog, net als bij de Heimlich-manoeuvre. Als dit niet lukt, laat dan de persoon tegen een muur of iets dergelijks leunen terwijl jij borststoten uitvoert.

En wat als je zelf stikt en niemand in de buurt is? Dan kun je jezelf helpen door je vuisten op je buik te plaatsen, zoals bij de Heimlich-manoeuvre, en jezelf met kracht tegen de rand van een stoel of tafel te duwen.

Door te weten wat je moet doen bij verstikking, kun je levens redden. Hopelijk hoef je deze kennis nooit te gebruiken, maar mocht het nodig zijn, dan weet je hoe je moet handelen.

Wil jij goed voorbereid zijn op verschillende medische noodsituaties en leren hoe je levensreddend moet handelen? Volg dan onze cursus EHBO en Levensreddend handelen bij volwassenen.